İşçilerde Kısmi Süreli Çalışma

Özet

Kısmi süreli çalışma; tam süreli emsal işin haftalık süresine göre önemli ölçüde daha az çalışılan, uygulamada haftalık 45 saatin üçte ikisine (en çok 30 saate) kadar olan çalışmaları ifade eder. Aşağıda tanım, sözleşme, ücret, izin, SGK ve ebeveyn kısmi çalışması başlıkları kısaca özetlenmiştir.

Hızlı Bakış

·        Dayanak: 4857 sayılı İş Kanunu m.13 (kısmi/tam süreli), m.14 (çağrı üzerine/uzaktan çalışma); ilgili yönetmelikler.

·        Tanım: Emsal işin normal haftalık süresinin üçte ikisine kadar (≤30 saat) yapılan çalışmalar kısmi süreli sayılır.

·        Sözleşme: Yazılı yapılması ve haftalık çalışma süresi ile dağılımının açıkça belirlenmesi önerilir.

·        Eşit işlem ilkesi: Saatlik ücret, sosyal haklar ve fırsatlar oransal (pro rata) uygulanır; ayrımcılık yasaktır.

·        Fazla çalışma: Sözleşmedeki haftalık süre üstü “fazla sürelerle çalışma” (45 saate kadar); 45 saat üzeri “fazla çalışma”. İşçinin onayı gerekir.

·        Ulusal bayram/genel tatil: O gün fiilen çalışılırsa ücret ödenir; çizelgede çalışılmayan gün için ödeme şartlara bağlıdır.

Sözleşme Türleri ve Özel Görünüm

·        Kısmi Süreli İş Sözleşmesi: Haftalık çalışma süresi ≤30 saat olacak şekilde gün/saat dağılımı belirlenir.

·        Çağrı Üzerine Çalışma: Haftalık süre kararlaştırılmamışsa 20 saat kabulü; her çağrıda en az 4 saat çalışma; makul süre önceden bildirim (uygulamada 4 gün).

·        Uzaktan Çalışma: Kısmi olabilir; işin niteliği ve ölçümleri yazılı olarak belirlenmelidir.

Ücret ve Yan Haklar

·        Saatlik/haftalık ücret en az asgari saatlik tutara eşit olmalıdır; tam zamanlı emsalin saatlik ücreti aşılmalıdır.

·        İkramiye, prim, yemek/servis gibi yan haklar oransal uygulanır (pro rata).

·        Hafta tatili ve UBGT ödemeleri, fiili çalışma ve çizelgeye göre değerlendirilir.

İzinler ve Kıdem

·        Yıllık ücretli izin hakkı kıdeme göre doğar; kısmi çalışan da aynı süreleri hak eder. Kullanım, çalışılan günlere göre planlanır.

·        Kıdem tazminatı/ihbar tazminatı hakları, süre şartları sağlandığında geçerlidir; tutar hesaplaması kısmi ücret üzerinden yapılır.

·        Analık/ebeveyn hakları (analık izni, süt izni, yarım çalışma) kısmi çalışan için de geçerlidir.

SGK ve Prim Günleri

·        Prim gün hesabı: Aylık bildirilen toplam çalışma saatinin 7,5’a bölünmesiyle gün bulunur (ör. 90 saat≈12 gün).

·        Eksik gün nedenleri ve bildirim belgeleri (kısmi süreli çalışma) bordroya ve SGK’ya uygun şekilde yansıtılmalıdır.

·        Genel sağlık sigortası/ay içinde eksik günlerde prim takibi yapılmalıdır.

Doğum/Evlat Edinme Sonrası Kısmi Çalışma (Ebeveyn)

·        Ebeveynlerden biri, çocuk ilkokula başlayıncaya kadar kısmi süreli çalışmaya geçmeyi yazılı olarak talep edebilir.

·        Genel kural: Aynı anda sadece bir ebeveyn kullanır; istisnai haller ve usul yönetmelikte düzenlenmiştir.

·        İşveren, usulüne uygun talebi makul sürede uygulamakla yükümlüdür; işin niteliği gerektirmiyorsa erteleme/ret gerekçesi somut olmalıdır.

·        Kısmi süreliye geçiş: Ücret ve haklar oransal; fesih yasağı ve eşit işlem ilkesi korunur.

Adım Adım Yol Haritası

·        Sözleşme/ek protokol: Haftalık saat ve dağılım (gün–saat), fazla çalışma onayı ve ücretlendirme açık yazılsın.

·        Çizelge ve puantaj: Her gün/saat kayıt altına alınsın; çağrı üzerine çalışmada çağrı bildirimleri saklansın.

·        Ücret hesabı: Saatlik esas + pro rata yan hak; UBGT/hafta tatilinde fiili çalışma kontrolü.

·        SGK bildirimi: Aylık saat → gün dönüşümü; eksik gün belgeleri muhafaza.

·        Ebeveyn kısmi çalışması: Yazılı talep + başlangıç tarihi; gerektiğinde İŞKUR/SGK süreçleriyle uyum.

SSS – Sık Sorulanlar

1) Kısmi çalışan yıllık izin hakkı tam zamanlıyla aynı mıdır?

Evet, kıdeme göre izin süresi aynıdır; kullanım, çalışılan gün esasına göre planlanır.

2) Kısmi çalışan fazla mesai yapabilir mi?

Sözleşmedeki haftalık süreyi aşan her saat fazla sürelerle çalışmadır; 45 saatin üzeri fazla çalışma sayılır ve zamlı ödenir. Sistematik fazla mesai kısmi çalışmanın amacına aykırıdır.

3) Sosyal güvenlik prim günleri nasıl tamamlanır?

Aylık toplam çalışma saati 7,5’a bölünerek gün bulunur. Eksik günlerde GSS ve isteğe bağlı prim seçenekleri değerlendirilebilir.

4) Kısmi çalışan ulusal bayram ve genel tatilde ücret alır mı?

Takviminizde o gün çalışma varsa ücret ödenir; çalışma yoksa ödeme, sözleşme ve işyeri uygulamasına göre değişir.

Uyarı/Not

Bu metin genel bilgilendirme amaçlıdır. Somut olayda işkolu, vardiya düzeni ve sözleşme hükümlerine göre sonuçlar değişebilir; işlem öncesinde uzman görüşü alınız.