Türkiye’de İkamet, Çalışma İzni ve Vatandaşlık (Pratik Kılavuz)

Yabancılar Hukuku Danışmanlığı ve Yatırım Yoluyla Vatandaşlık

Bu rehber, Türkiye’de yabancılar hukuku ve yatırım yoluyla vatandaşlık süreçlerine ilişkin sık sorulan soruları pratik ve güncel bir dille yanıtlamak amacıyla hazırlanmıştır. Metin; ikamet izinleri, çalışma izinleri, sınır dışı kararlarına itiraz ve yatırım yoluyla vatandaşlık başvurularının ana hatlarını içerir. (Bu metin bilgilendirme amaçlıdır; hukuki görüş değildir.)

1. Yabancılar Hukuku Nedir?

Yabancılar hukuku; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan kişilerin ülkeye giriş, kalış, çıkış, ikamet ve uluslararası koruma statülerini düzenleyen kurallar bütünüdür. Temel mevzuat; 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) ile ikincil düzenlemeler ve idari yönergelerden oluşur.

2. Türkiye’de İkamet İzinleri: Türler ve Başvuru

Başvurular e-İkamet sistemi üzerinden yapılır; ilk ve tür değişikliği başvurularında randevu günü il göç idaresinde şahsen hazır bulunmak gerekir. Başlıca ikamet izinleri: kısa dönem, aile, öğrenci, uzun dönem, insanî ikamet ve insan ticareti mağduru ikamet iznidir.

Pratik notlar:

·        Başvuru belgeleri ikamet türüne göre değişir; pasaport aslı ve noter onaylı suretler istenir.

·        Uzatma başvuruları için genellikle posta/kurye yoluyla evrak gönderimi mümkündür.

·        Başvuru sonucu beklenirken Türkiye’de kalış için verilen yasal statü korunmalıdır.

3. Çalışma İzni (6735 sayılı Kanun) – Temeller

Çalışma izni ya da çalışma izni muafiyeti, süresi boyunca ikamet izni yerine geçer. Bununla birlikte sırf ikamet izni sahibi olmak tek başına çalışma hakkı doğurmaz. İlk çalışma izni en çok 1 yıl; uzatmalar aynı işveren nezdinde 2 yıl, devamında 3 yıla kadar verilebilir.

4. Yatırım Yoluyla Vatandaşlık: Güncel Eşikler ve Uygulama

İstisnai yoldan Türk vatandaşlığı için başlıca yatırım seçenekleri ve alt tutarlar (2025 itibarıyla):

·        Gayrimenkul edinimi: Asgari 400.000 ABD Doları değerinde taşınmaz edinimi ve tapuya 3 yıl satmama şerhi.

·        Banka mevduatı: En az 500.000 ABD Doları (veya muadili) tutarın 3 yıl bloke edilmesi.

·        Devlet borçlanma araçları / yatırım fonu payı: En az 500.000 ABD Doları tutarın 3 yıl elde tutulması.

·        Sabit sermaye yatırımı: En az 500.000 ABD Doları tutarında sabit sermaye yatırımı.

·        İstihdam: En az 50 kişiye istihdam sağlanması.

Uygulamada dikkat edilmesi gerekenler:

·        Satış bedeli için döviz alım belgesi (DAB) aranır; bedel tapuda Türk lirası olarak beyan edilir.

·        Tapuya 3 yıl satılamaz/devir edilemez şerhi işlenmelidir.

·        Uygulama kılavuzları, arsa/boş arazi gibi taşınmazların kapsam dışında kalabileceğine işaret eder; bağımsız bölüm veya yapı nitelikli taşınmazlarla ilerlemek pratikte sorunsuzdur.

·        Değerleme raporu ve ödeme dekontlarında taşınmaz/DAB bilgilerinin birbiriyle eşleşmesi gerekir.

5. Sınır Dışı (Deport) ve Giriş Yasağına İtiraz

Sınır dışı etme kararına karşı tebliğden itibaren çok kısa süre içinde dava açılmalıdır. Mevzuatta öngörülen süre, uygulamada 7 gündür. Dava açılması kural olarak sınır dışı işleminin icrasını mahkeme kararına kadar durdurur. Giriş yasağı kararlarına karşı ise idari ve yargısal başvuru yolları bulunur.

6. Sık Sorulan Sorular

Soru: İkamet izni varken çalışabilir miyim?

Yanıt: Hayır. İkamet izni tek başına çalışma hakkı vermez; çalışma izni gerekir.

Soru: Vatandaşlık için satın aldığım taşınmazı 3 yıldan önce satarsam ne olur?

Yanıt: Taahhüdün ihlali halinde vatandaşlık başvurusu reddedilebilir; doğmuş haklar da geri alınabilir.

Soru: Deport kararına itiraz süresi nedir?

Yanıt: Tebliğden itibaren çok kısadır (uygulamada 7 gün). Süre kaçırılırsa hak kaybı doğar.