İşe İade Davası: Şartlar, Süreler ve 2025 Rehberi

Kısa Özet

İş Kanunu kapsamındaki bir işçinin iş sözleşmesi işveren tarafından geçerli nedene dayanmadan feshedildiyse; işçi fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurur, anlaşma olmazsa son tutanak tarihinden itibaren 2 hafta içinde dava açar. Davayı kazanan işçi, karar kesinleşince 10 iş günü içinde işverene yazılı başvurur; işveren 1 ay içinde işe başlatmazsa en az 4, en çok 8 aylık ücret tutarında işe başlatmama tazminatı ve en çok 4 aya kadar ‘boşta geçen süre’ ücreti ve diğer haklar ödenir.

İşe İade Davasının Temel Koşulları

• İş Kanunu kapsamında işçi sayılmak (ör. ev hizmetleri, deniz/hava taşıma işleri, 50’den az işçi çalıştırılan tarım/orman işleri, çıraklar ve benzeri istisnalar kapsam dışıdır).
• İş sözleşmesinin belirsiz süreli olması (belirli süreli sözleşme sürenin bitiminde kendiliğinden sona erer).
• Fesih işveren tarafından yapılmış olmalı (istifa veya işçi feshi hâlinde işe iade olmaz).
• Fesih geçerli nedene bir dayanmamalı (işçinin yeterliliği/davranışı veya işletme–işyeri–iş gerekleri dışında bir nedenle yapılan fesih geçersiz sayılabilir).
• İşyerinde en az 30 işçi bulunmalı; aynı işverenin aynı işkolundaki tüm işyerleri toplamı birlikte dikkate alınır.
• İşçinin en az 6 aylık kıdemi olmalı (yer altı işlerinde çalışanlar için kıdem şartı aranmaz). Kıdem hesabında kanundaki çalışma süresinden sayılan hâller dikkate alınır.
• İşçi ‘işveren vekili’ olmamalı (işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işe alma/çıkarma yetkisi olan kişiler iş güvencesi hükümleri dışında kalır).

Fesihte Usul Kuralları (Geçerlilik Şartları)

• Fesih yazılı yapılmalı ve sebep açık, kesin biçimde belirtilmelidir.
• Davranış veya performans gerekçesiyle fesihten önce işçinin savunması alınmalıdır (haklı fesih hâlleri saklıdır).
• Sendikal nedenler, kanuni hak arama, ırk–cinsiyet–hamilelik gibi ayrımcı nedenler tek başına ‘geçerli’ sebep oluşturmaz.

İspat Yükü

• Davada feshin ‘geçerli nedene’ dayandığını işveren ispat eder.
• İşçi farklı bir fesih nedeni ileri sürüyorsa, bu iddiayı işçi kanıtlar.

Başvuru–Süre–Usul Zinciri (Çok Önemli Tarihler)

1) Fesih bildiriminin tebliği → 1 ay içinde arabulucuya başvuru (dava şartı).
2) Arabuluculukta anlaşma yoksa → son tutanak tarihinden itibaren 2 hafta içinde dava.
3) Karar kesinleşince → 10 iş günü içinde işverene ‘işe başlama’ başvurusu.
4) İşveren başvurudan sonra → 1 ay içinde işe başlatmak zorunda; başlatmazsa tazminatlar doğar.
5) Yargılama → İş mahkemesinde basit yargılama usulü ile görülür. Bölge adliye mahkemesi aşaması daha hızlı sonuç verir ve kesindir.

İşe İade Kararının Sonuçları

• İşçi işe başlatılmazsa: En az 4 – en çok 8 aylık ücret tutarında ‘işe başlatmama tazminatı’ + en çok 4 aya kadar ‘boşta geçen süre’ ücreti ve diğer haklar.
• İşçi işe başlatılırsa: Boşta geçen en çok 4 aylık ücret ve diğer haklar ödenir; daha önce ödenmiş ihbar/kıdem tazminatları mahsup edilir.
• İşçi 10 iş günü içinde başvurmazsa: İşverenin feshi geçerli sayılır; işe iade hükümleri uygulanmaz.

Yetkili ve Görevli Mahkeme

• Görevli mahkeme: İş mahkemesi.
• Yetki: Davalının yerleşim yeri mahkemesi veya işin yapıldığı yer mahkemesi.
• Tarafların farklı bir mahkemeyi ‘sözleşmeyle’ yetkili kılması geçersizdir.

Pratik İpuçları

• İşten çıkarma tebliğini, savunma istemini, performans uyarılarını ve tüm yazışmaları saklayın.
• Arabuluculukta anlaşma yapılacaksa, işe başlatma tarihi, boşta geçen süreye ilişkin tutar ve işe başlatmama tazminatı miktarı açıkça yazılmalıdır; aksi hâlde anlaşma yapılmamış sayılabilir.
• Süreler ‘hak düşürücü’dür; kaçırmayın.

Sık Sorulan Kısa Cevaplar

• 30 işçi nasıl hesaplanır? İşverenin aynı işkolundaki tüm işyerlerinin toplamı esas alınır.
• 6 aylık kıdem şartı kimler için yok? Yer altı işlerinde çalışanlar.
• İşveren vekilleri işe iade açabilir mi? İlgili işyerinin bütününü genel idare yetkisi olanlar ve işe alma/çıkarma yetkisi olanlar için iş güvencesi uygulanmaz.
• Dava ne kadar sürer? Basit yargılama usulü ve ivedilik ilkesi geçerlidir; bölge adliye mahkemesi kararı kesindir.