İşçilerde Doğum Hakları

Özet

Özel sektör işçileri için doğum (analık) döneminde zorunlu izinler, ücretli/ücretsiz izinler, süt izni, yarım çalışma ve kısmi süreli çalışma gibi hakların kısa özeti. Bu metin genel bilgilendirme niteliğindedir; tutarlar ve usuller mevzuat değişikliklerine göre güncellenebilir.

Hızlı Bakış

·        Analık izni: Doğumdan önce 8 hafta + doğumdan sonra 8 hafta (toplam 16 hafta).

·        Çoğul gebelikte: Doğum öncesine +2 hafta eklenir (toplam 18 hafta).

·        Erken doğum: Kullanılamayan doğum öncesi süre doğum sonrası izne eklenir.

·        Babalık izni: Eşin doğumu hâlinde 5 gün (kamu personelinde farklı düzen olabilir).

·        Evlat edinme: Üç yaşını doldurmamış çocuk için eşlerden biri 8 hafta izin kullanabilir.

·        Ücretsiz izin: Analık izninden sonra talep hâlinde en çok 6 ay; yıllık izinden düşülmez.

·        Süt izni: Doğumdan sonra ilk 1 yıl günde 1,5 saat; annenin belirlediği zamanda ve çalışma süresinden sayılır.

·        Yarım çalışma (ebeveyn izni): 1. çocukta 60 gün, 2. çocukta 120 gün, 3 ve sonrası 180 gün haftalık sürenin yarısı kadar çalışma + İŞKUR’dan yarım çalışma ödeneği (şartlı).

·        Kısmi süreli çalışma: Ebeveynlerden biri, çocuk ilkokula başlayıncaya kadar kısmi süreliye geçebilir (yönetmelik usulüyle).

Ücret ve Ödenekler

·        SGK analık (geçici iş göremezlik) ödeneği: Analık izni döneminde, son 1 yılda asgari 90 gün kısa vadeli sigorta primi varsa rapor parası ödenir.

·        Emzirme ödeneği (süt parası): Her doğum için tek seferlik tutar; yıllara göre güncellenir.

·        Doğum yardımı: Aile ve Sosyal Hizmetler mevzuatına göre belirlenen tutarlarda destekler; başvuru e-Devlet/kurum.

Sağlık ve İş Güvenliği

·        Gebe veya emziren işçiler günde 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz; gece postalarında kısıtlar vardır.

·        Periyodik doktor kontrolleri için ücretli izin sağlanır.

·        Emzirme odası/kreş: 100–150 kadın çalışanı olan işyerlerinde emzirme odası; 150+ kadın çalışanı olan işyerlerinde kreş (yakın çevrede sağlama imkânı olabilir).

Uygulama Adımları (Pratik)

·        Rapor ve bildirim: Doktor raporlarını işverene zamanında iletin; e-rapor sürecini takip edin.

·        Yarım çalışma planı: Analık/ücretsiz izin bitmeden önce işverene yazılı talep; İŞKUR’a ödenek başvurusu şartlarını kontrol edin.

·        Kısmi süreli çalışma: Yönetmelik usulüne uygun yazılı başvuru yapın; işverenin yanıtı ve başlangıç tarihini netleştirin.

·        Emzirme ödeneği/doğum yardımı: e-Devlet ve ilgili kurum kanallarından başvurun.

SSS – Sık Sorulanlar

1) Doğumdan önce 3 haftaya kadar çalışabilir miyim?

Doktor onayıyla mümkündür; çalışılan süreler doğum sonrası izne eklenir.

2) Erken doğum yaparsam kaybettiğim süreler ne olur?

Doğum öncesinde kullanılamayan izin süresi doğum sonrası izne eklenir.

3) Süt izni ücretli mi, nasıl kullanılır?

Evet. Günlük 1,5 saat süt izni çalışma süresinden sayılır; zamanlamasını anne belirler.

4) Hamilelik nedeniyle işten çıkarılırsam ne yapabilirim?

Cinsiyet/gebelik nedeniyle farklı işlem yapılamaz. Ayrımcılık veya usulsüz fesih durumunda tazminat ve işe iade gibi yollara başvurulabilir.

Uyarı/Not

Bu metin genel bilgilendirme amaçlıdır. Somut olayda süreler, tutarlar ve şartlar değişebilir; güncel mevzuatı kontrol edin ve başvuru/dava öncesinde uzman görüşü alınız.