İşçilerde Sendikal Tazminat

Özet

İşverenin sendikal nedenle işe almama, farklı muamele yapma veya fesih işlemleri, 6356 sayılı Kanun uyarınca sendikal tazminat sorumluluğu doğurabilir. Feshe bağlı olsun olmasın, sendikal ayrım kanıtlandığında işçiye en az bir yıllık ücreti tutarında tazminat hükmedilebilir.

Hızlı Bakış

•Dayanak: 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu m.25.

•Kapsam: İşe alım, çalışma koşulları, terfi/ücret/eğitim, fesih gibi tüm aşamalarda sendikal nedenle ayrım.

•Tutar: En az 1 yıllık çıplak brüt ücret (üst sınır hâkim takdirinde).

•İşe iade ilişkisi: Sendikal nedenle fesihte işe iade kararı verilir; işçi başvursa da işe başlatılmazsa 4–8 ay yerine sendikal tazminat uygulanır; ayrıca en çok 4 aya kadar boşta geçen süre ücreti hükmedilir.

•Süreler: Feshe karşı işe iade/ sendikal tazminat yolu izlenecekse fesih bildirimin tebliğinden itibaren 1 ay içinde önce arabulucuya başvuru; diğer sendikal ayrım talepleri için zamanaşımı çoğunlukla 5 yıl.

•Yetkili mahkeme: İş mahkemesi. Dava şartı: Arabuluculuk (7036 m.3).

Hangi Hâller Sendikal Tazminat Doğurabilir?

•Sendikaya üye olma/üyelikten ayrılma veya sendikal faaliyete katılma sebebiyle işe almamak ya da işten çıkarmak.

•Sendikal nedenle ücret, prim, vardiya, terfi/eğitim/değerlendirmede olumsuz ayrımcılık.

•Yetki tespiti/örgütlenme döneminde sendika üyesi çalışanlara sistematik baskı, görev yeri değişikliği, mazeretsiz performans düşürme.

•İşyeri sendika temsilcilerinin sözleşmesini haklı neden olmaksızın feshetmek (temsilci için ayrıca özel koruma vardır).

İspat ve Delil

•Sendika üyelik tarihleri, toplu üyelik hareketleri, yetki tespiti süreçleri, fesih/işlem zamanlaması (kısa aralık güçlü emare sayılabilir).

•Emsal işçiye göre ücret/prim/vardiya/terfi verileri, bordrolar, puanlama ve performans formları, İK yazışmaları.

•Tanık anlatımları tek başına yeterli olmayabilir; yazılı/elektronik kayıtlarla desteklemek önemlidir.

Adım Adım Yol Haritası

•Delil envanteri çıkarın: Bordro, listeler, yazışmalar, üyelik/istifa kayıtları, zaman çizelgesi.

•Fesih varsa: Tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurun; anlaşma olmazsa İş Mahkemesi’nde işe iade + sendikal tazminat talepli dava.

•Fesih yoksa: Sendikal ayrım nedeniyle (eşit işlem ihlali) tazminat talebi için arabuluculuk ve akabinde dava; zamanaşımı kural olarak 5 yıl.

•Temsilci koruması: İşyeri sendika temsilcisinin sözleşmesi ancak haklı nedenle ve yazılı, açık, kesin gerekçeyle feshedilebilir; aksi hâlde işe iade + tazminat gündeme gelir.

Sık Hata ve Riskler

•Yalnızca tanık beyanlarına dayanmak: Yazılı/elektronik emarelerle desteklenmeyen iddialar reddedilebilir.

•1 aylık işe iade penceresini kaçırmak: Feshe bağlı taleplerde kritik süredir.

•İşe başlatmama tazminatıyla birlikte sendikal tazminat talep etmek: Uygulamada birlikte hükmedilmez; sendikal tazminat esas alınır.

Sık Sorulan 3 Soru

1) Sendikal nedenle fesihte hem 4–8 aylık işe başlatmama tazminatı hem de sendikal tazminat alınır mı?

Hayır. Uygulamada sendikal tazminat esas alınır; ayrıca 4–8 aylık işe başlatmama tazminatı verilmez. Ancak en çok 4 aya kadar boşta geçen süre ücreti ayrıca hükmedilir.

2) Sendika üyesi olduğum için terfim yapılmadı; fesih yok. Tazminat isteyebilir miyim?

Evet. Fesih koşulu aranmaksızın, sendikal nedenle ayrım kanıtlandığında en az 1 yıllık ücret tutarında sendikal tazminat talep edilebilir.

3) Arabuluculuk zorunlu mu?

Evet. İşçilik alacağı/tazminat ve işe iade taleplerinde arabuluculuk dava şartıdır; anlaşma olmazsa dava açılır.

Uyarı/Not

Bu metin genel bilgilendirme amaçlıdır. Somut olayda tazminatın tutarı, delil ve süreç farklılık gösterebilir; dava/başvuru öncesi uzman görüşü alınız.